استاد خسروپناه: شکل‌گیری نظامات اجتماعی با فقه استکشافی

حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، در نشست علمی «جایگاه دانش فقه در شکل‌گیری نظامات اجتماعی»، فقه را دانش روشمند و مدلل احکام شرعی دانست و تصریح کرد: منظور از مدلل و روشمند یعنی یک روش اجتهادی و استنباطی دارد و برای استنباط احکام دلایلی را اقامه می‌کند. لذا منظور ما در اینجا با فقه به معنای توضیح المسائل و یا مجموعه فتاوایی که یک فقیه بیان می‌کند، متفاوت است ...

نشست: جایگاه دانش فقه در شکل گیری نظامات اجتماعی، حلقه فقه نظام اجتماعی دانشگاه امام صادق(ع)، ۲۰ مهر ۱۳۹۹
فایل صوتی: https://eitaa.com/Jurisprudence_ss/48

متن کامل در ادامه مطلب

 

استاد و اسطی: روش‌شناسی استظهار از ادله (نشست)

کرسی علمی ترویجی با موضوع «روش‌شناسی استظهار از ادله (کشف مدلول انفرادی ادله نقلی)» چهارشنبه ۱۶ مهر ماه ۱۳۹۹، توسط گروه منطق فهم دین پژوهشگاه به صورت مجازی تحت نرم افزار اسکایپ برگزار شد.

ارائه کنندۀ کرسی حجت ­الاسلام و المسلمین عبدالحمید واسطی عضو هیات علمی گروه منطق فهم دین پژوهشگاه، و حجت‌الاسلام و المسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی و دکتر مسعود فیاضی بعنوان ناقد حضور داشتند.

 

استاد واسطی: بایسته های درس خارج (مصاحبه شبکه اجتهاد)

پیش‌نیاز یک درس خارج، روش‌ تحقیق و روش تفکر است، گاه سروران و افاضل محتواهای خوبی را دارند ولی همه‌اش بصورت ناخودآگاه است و در سیر آزمون و خطا به دست آمده است و چون قدم به قدم، الگوریتمی و روشمند و خودآگاه نیست، نحوه تعمیم، نحوه انتقالش به دیگران، نحوه استفاده در حل مسئله، به نقصانها و خلاهایی دچار می‌شود. هرچه بیشتر در روش تفکّر و عملیاتی فکر کردن و یک مسئله را حل کردن، مسئله جدیدی را پیدا کردن، مهارت داشته باشند در عملیات اجتهاد و استنباط با بصیرت بیشتر و سرعت و دقت بر طبق آن شاخص‌ها حرکت می‌کنند.

استاد سید منذر حکیم: برنامه پیشنهادى دوره اجتهاد

نگاهی به مشکلات نظام آموزشی درس خارج حوزه

اجتهاد چیست و چگونه می توان به دست آن یافت؟ زمان بندی ومرحله بندی دوره اجتهاد چگونه است؟ این ها تنها بخشی از پرسش هایی است که برای طلبه ای که به دوره درسی خارج حوزه علمیه وارد می شود، پیش می آید.

 

همواره در حوزه، گروه بزرگی از فارغ التحصیلان سطوح عالیه حضور دارند که در پی تکمیل تحصیلات حوزوی خویش هستند، ولی برنامه وروشی منطقی و قانونمند که با نیازها و استعدادهای سرشار ودرخشان آنان هماهنگی داشته باشد و وضعیت تحصیلی آنان را مشخص کند، در اختیارشان نیست.

 

استاد سید منذر حکیم: سطوح فقه: استظهار، استنباط، استنطاق

🔹سه سطح از استنباط وجود دارد؛ سطح استظهاری، سطح استنباطی، سطح استنطاقی. در فقه متداول، استظهار و استنباط طی شده، اما استنطاق نشده است.

🔹سطح اول؛ #استظهار است، استظهار یعنی هر چه در آیات و روایات آمده است، دلالت مطابقی این آیات و روایات به دست می‌آید.

🔹سطح دوم؛ #استنباط است؛ این پیچیده‌تر است از آنچه که از آیات و روایات استظهار می‌شود. وقتی تمام کلیات و اصول دانسته شد، یک فرع و مصداقی می آید؛ فقیه باید بتواند تشخیص دهد که این مصداق کدامیک از این اصول است که استظهار کرده است؛ لذا گفته می شود استنباط رد الفروع الی الاصول است.

🔹سطح سوم و مرحله بالاتر؛ #استنطاق است. شهید صدر در تفسیر موضوعی خودش به آن پرداخته است. مسائل جدیدی که در آیات و روایات هیچ ذکری از آنها دیده نمی‌شود؛ امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: ذلکِ الْقُرْآنُ فاسْتنْطِقُوهُ؛ قرآن را به سخن بیاورید؛ یکی از دلایل بقا و جاودان بودن قرآن همین است که قابلیت پاسخگویی در همه عرصه ها و زمینه ها را دارد؛ اما به شرطی که با روش استنطاقی وارد شوید. چون آیات قرآن صریحا در این موضوع صحبت نکرده است.

استاد غنوی: مراحل فقه‌آموزی: استظهار،‌ علی القواعد، مستحدثات (مصاحبه شبکه اجتهاد)

ما در فقه با سه دسته از مسائل روبه‌رو هستیم که طلبه باید به ‌طور جداگانه، روش برخورد با این مسائل و استنباط را بیاموزد. البته می‌توان با تمهیداتی این‌ها را در عرض هم آموزش داد؛ فقه علی‌القواعد، فقه استظهاری و فقه مستحدثات.

 

استاد معلمی: درس خارج باید طلبه‌محور باشد نه استادمحور (مصاحبه شبکه اجتهاد)

درس‌های خارج عمومی، استادش خیلی با عظمت است، ولی چون شیوه‌اش نارساست، فایده‌ای ندارد. فقط در یک فرض می‌توان تصور کرد که در درس خارج‌های موجود کسی، موفقیت نسبی داشته باشد که در درس هزار نفری آقای وحید، شخصی شرکت کند و موضوعی را که استاد می‌خواند، خودش از قبل مطالعه، مباحثه و خلاصه‌نویسی کند و سر درس برود جلو بنشیند. آقا که درس می‌دهد، اشکال کند و اگر هم سر درس نمی‌شود اشکال کرد، بعد از درس از آقا وقت بگیرد که یک روز در هفته برود و کارهایش را با آقا بحث کند.
 

استاد مبلغی: نگاهی آسیب‌شناسانه و روشی به درس خارج (مصاحبه شبکه اجتهاد)

استاد احمد مبلغی معتقد است: درس خارج به دو معنا باید فارغ از فضای درسی باشد؛ اول اینکه به قرائت متن نپردازد و دوم اینکه علم را از جایی که تا حال پیش رفته است، جلوتر ببرد. باید الگویی برای درس خارج، تعریف و ترسیم کنیم و اجزا و عناصری را در آن ملاحظه کنیم که تأمین‌کننده این دو جنبه اصلی آموزش و پژوهش باشد؛ الگوی اصلی و وضع مطلوب درس خارج چنین الگویی است.

 

 

استاد علیدوست: روش‌شناسی استنباط نظام اقتصادی اسلام

درباره نظام اقتصادی اسلام سه پیش فرض داریم:

• نظام اقتصادی در اسلام هست
• این نظام قابل و یا لازم الاستنباط است
• استنباط نظام اقتصاد اسلامی روش خاصی دارد

هر سه پیش فرض یاد شده در نظر بزرگانی مثل شهید صدر مورد قبول است

ارائه شده در: نشست روش‌شناسی استنباط نظام اقتصادی اسلام، قم، ۳ مهر ۱۳۹۹
فایل صوتی: کانال روشنا
تقریر: حجت الاسلام محمدجواد نوروزی

استاد الهی خراسانی: روش‌شناسی اجتهاد شیخ انصاری

روش اجتهادی چیست؟ روش، یا همان متد در زبان انگلیسی و منهج در زبان عربی در مباحث علمی چند معنا دارد:

۱. رویکرد و نگاه به منابع معرفت
گاهی منظور از روش، منابعی است که یک علم برای معرفت و تولید علم معتبر می داند. منابع معرفت متنوع است و همه علوم و اشخاص همه را معتبر نمی دانند و یا برخی را مهم تر می دانند. عقل به معنای عقل برهانی، عقل اخلاقی (حسن و قبح)، عقل اجتماعی و جمعی (سیره عقلا) و ... هر کدام در علمی معتبرند و در دیگری معتبر نیست. مثلا برخی علوم فقط عقل برهانی را معتبر می دانند مانند فلسفه که در روش علم فلسفه عقل جمعی معتبر نیست. طبق این اصطلاح روش علوم، به روش عقلی شهودی نقلی و غیره تقسیم می شوند. بنابر این معنا از روش، روش اجتهاد شیخ انصاری یعنی منابع مورد تأیید شیخ انصاری برای اجتهاد.

ارائه شده در: مدرسه علمیه آیت الله خویی مشهد، ۱ مهر ۱۳۹۹
فایل صوتی: کانال روشنا