روش شناسی اجتهاد (روشنا)

🔹روش شناسی برگردان همان متدولوژی است و در عربی به علم المنهج تعبیر می کنند.

🔹روش شناسی دانشی است که نحوه اجرای عملیات پژوهش را بررسی می کند؛ در روش شناسی دنبال منطق حاکم بر کار و روش استنباط هستیم و روش افراد را در استنباط به دست می آوریم.

🔹باید روش شناسی اجتهاد را در حوزه به عرف و هنجار تبدیل کنیم. کم فقیهانی نداریم که در روش شناسی روش ثابتی ندارند و در برخی مواقع روش اخباریون را دنبال می کنند و در برخی مواقع خود را اصولی نشان می دهد . در جایی تاریخ را مورد بررسی قرار دهد و در جای دیگر از تاریخ سراغی نگیرد.

بیان شده در: همایش روش‌شناسی اجتهاد امام خمینی (خرداد ۱۳۹۰)

متن کامل در ادامه مطلب

خبرگزاری ایکنا؛ حجت‌الاسلام والمسلمین «ابوالقاسم علیدوست»، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، در همایش روش شناسی اجتهاد امام خمینی در مرکز تخصصی فقه امام خمینی در قم تصریح کرد: روش شناسی برگردان همان متدولوژی است و در عربی به علم المنهج تعبیر می‌کنند و دانشی است که نحوه اجرای عملیات پژوهش را بررسی می‌کند.

وی ادامه داد: در روش شناسی دنبال منطق حاکم بر کار و روش استنباط هستیم و در این همایش به دنبال کشف منطق امام در عملیات استنباط هستیم.

علیدوست اظهار کرد: روش شناسی اقسام مختلفی دارد و ممکن است یک مذهب مانند روش شناسی فقه امامیه مورد توجه قرار گیرد.

وی ادامه داد: امام خمینی بر قله فقاهت ایستاده بود و دارای گستره وسیع مقلد و جایگاه برجسته در فقه بود.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به اهمیت بحث روش شناسی تصریح کرد: هیچ فقیهی نیست که اگر بخواهد به صورت دقیق فقاهت کند از روش شناسی مستغنی باشد.

وی اضافه کرد: کم فقیهانی نداریم که در روش شناسی روش ثابتی ندارند و در برخی مواقع روش اخباریون را دنبال می‌کنند و در برخی مواقع خود را اصولی نشان می‌دهد. در جایی تاریخ را مورد بررسی قرار دهد و در جای دیگر از تاریخ سراغی نگیرد.
علیدوست بیان کرد: بزرگانی را می‌بینیم که وقتی بحث روش شناسی می‌شود اشکالاتی به طرف مقابل می‌گیرند که ناشی از نداشتن روش شناسی است.
استاد خارج فقه حوزه علمیه قم با بیان اینکه از آثار روش شناسی این است که روش افراد را در استنباط به دست می‌آوریم ابراز کرد: باید روش شناسی اجتهاد را در حوزه به عرف و هنجار تبدیل کنیم و نباید کارتن خواب باشد و در حوزه جایی نداشته باشد بلکه باید در ساختار علوم به عنوان مسئله بنادین در فلسفه فقه جا بگیرد.
استاد خارج فقه حوزه علمیه با بیان اینکه آیا امام صناعت محور، یا مدرسه‌ای است، یا تجمیع ظنون است و یا روشی ندارد ادامه داد: امام در سرتاسر فقهش در ۴۹ مورد کارآیی عرف را در شناخت مدالیل تصوری، در ۱۵۳ مورد کارآیی عرف در مدالیل تصدیقی، در تنسیق ادله ۱۸ مورد و تطبیق مفاهیم عرفی بر مصادیق ۱۷۶ مورد مورد توجه قرار داده است و او از معدود کسانی است که در تطبیق عرف بر مصادیق بهره برده است.
علیدوست اضافه کرد: کارآیی گسترده ابزاری برای استفاده عقل در استنباط از دیگر ویژگی‌های روش شناسی اجتهاد امام است؛ ایشان می‌فرماید اینگونه مسایل از شئون حکومت است و نگاه فقه حکومتی به ادله فقهی داشتند.
وی با اشاره به موضوع امام و مقاصد ادامه داد: به روش ثابتی از امام در تطبیق نصوص با مقاصد برنمی خوریم و ایشان در مواردی از نصوص به علت همخوانی نداشتن با مقاصد شارع عبور می‌کند و در برخی موارد بر نص بسنده می‌کند.
علیدوست تصریح کرد: در این شکی نیست که امام جدا از جهات عرفانی، سیاسی و ... در فقه و اصول ایستاده بر قله و دارای نوآوری است، خوب است شاگردان بی‌واسطه امام با همکاری کرسی‌های نظریه پردازی این مباحث مطرح شود و ده‌ها کرسی می‌توان درباره ابعاد فقهی و علمی تشکیل دهیم.
این محقق و استاد حوزه علمیه تاکید کرد: خطر است که فضایی ایجاد شود و نظرات امام نقد نشود و مهجور بماند زیرا ظلم بر امام است.

منبع: خبرگزاری قرآنی ایران، ایکنا

******************************

همچنین نشریه حضور نیز به انعکاس گزارشی از این همایش پرداخت که آن گزارش را می‌توانید در اینجا (+) بخوانید.