۱۵ مطلب در مرداد ۱۳۹۹ ثبت شده است

استاد یوسفی: روش شناسی فقه تخصصی

استاد احمدعلی یوسفی: روش های کشف نظام های اجتماعی شامل موارد ذیل است:

۱. روش امضا: که همان فقه منفعل است
۲. روش اکتشاف: یعنی حرکت از روبنا به زیر بنا. به این صورت که با مطالعه احکام فقهی که از فقه اصغر استخراج می شود، به اصول و قواعد کلی که ما را به عدالت می رساند دست یابیم. شهید صدر این نظریه را پذیرفته و با توجه به قاعده منطقه الفراغ این را بسط می دهد. که البته ما روی حجیت این روش بحث هایی داریم.
۳. روش تکوین: یعنی حرکت از زیربنا به روبنا. یعنی از مبانی شروع کنیم و به سمت رو بنا ها حرکت کنیم.
۴. روش ترکیب: ما قائل هستیم که هیچ کدام از این روش ها به تنهایی کافی نیست.

 

متن کامل در مقاله: روش‌های استنباط نظام اقتصادی اسلام

مجموعه فقهی روش‌شناسی اجتهاد (روشنا)

ویژه نامه روش شناسی اجتهاد

ویژه‌نامه روش‌شناسی اجتهاد فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی (شماره ۱۹، تابستان ۱۳۹۹) منتشر شد

 

برخی مقالات این شماره:
🔹بررسی تطبیقی روش اجتهادی صاحب جواهر و محقق خویی
محمدجواد لطفی؛ ابوالقاسم علیدوست
🔹 ماهیت‌شناسی الگوریتم اجتهاد
عبدالحمید واسطی
🔹 روش بهره‌گیری از عمومات و مطلقات در حل مسائل مستحدثه
محمدعلی خادمی‌کوشا
🔹 بررسی روش‌شناسی اجتهاد در مسائل نوپدید
اکبر محمودی
🔹 فرآیند حکم‌شناسی در استنباط
سید محمدباقر قدمی؛ رضا میهن دوست
🔹روش شناخت فقهی موضوعات عرفی
حجت الله بیات
🔹 نگاهی به شیوه های معرفی نشده جمع ادلّه در کتاب جواهرالکلام و ارائه الگوریتم متناسب با آن
محمدامین بزرگمهر، حسین صابری، محمدتقی فخلعی

 

متن کامل این شماره را از اینجا دانلود کنید.

مجموعه فقهی روش‌شناسی اجتهاد (روشنا)

استاد علیدوست: روش‌شناسی فقه معیار؛ ضرورت‌ها و آسیب‌ها (نشست)

روش‌شناسی یکی از مباحث فلسفه فقه است. روش‌شناسی باید در کنار اصول فقه قرار بگیرد و مطرح شود. در حوزه اصول فقه خوانده می‌شود و بعد هم وارد فقهی می‌شوند که نیمه استدلالی است در حالی که علاوه بر این مباحث باید مباحث فلسفه‌های مضاف به خوبی فهم شود.

روش‌شناسی یکی از مباحثی است که در فلسفه‌ فقه بحث می‌شود؛ اگر ما مکاسب را بخوانیم ولی با روش و منهج شیخ آشنایی نداشته باشیم جان مطلب شیخ به دستمان نمی‌آید و لذا جایی اشکال می‌کنیم که شیخ علی المبنی سخن گفته و جایی قبول می‌کنیم که شیخ اشتباه رفته است.

گاهی شیخ از کلمه «لکن الانصاف» استفاده می‌کند که برخی از این عبارت برداشت کرده‌اند که شیخ در صدد بیان یک دلیل مستقل است در حالی‌که اگر کسی توجه داشته باشد که روش و متُد شیخ در فقاهت بر اساس تجمیع ظنون است، عبارت «لکن الانصاف» بخشی از فرایند استنباط او می‌شود، نه بخشی از دلیل او!

طلبه باید راهی به مطالعات روش‌شناسی به عنوان یکی از مسائل فلسفه فقه باز کند که همین روش‌شناسی شاخه‌های مختلفی دارد، مثل روش‌شناسی فقه معیار، روش‌شناسی صاحب جواهر، روش‌شناسی شیخ انصاری و ...

اگر فقیهی روش فقاهت نداشته باشد که برخی از فقهای به‌نام ما این طور هستند؛ دچار روزمرگی می‌شوند که هر بار باید تصمیم بگیرند که این بار چه باید بکنند.
 

بیان شده در: نشست روش‌شناسی فقه معیار، ضرورت‌ها و آسیب‌ها (۶ اردیبهشت ۱۳۹۷)

متن تفصیلی در ادامه مطلب
فایل صوتی در کانال ایتای روشنا

 

مجموعه فقهی روش‌شناسی اجتهاد (روشنا)

استاد مبلغی: موضوع شناسی در روش اجتهاد آیت الله هاشمی شاهرودی

استخراج و ارائه “روش تحلیل موضوع” از موضوع شناسی ‌‌آیت‌الله شاهرودی در فقه مسائل مستحدثه، فرصتی کم نظیر برای حوزه‌های علمیه است.

بیان شده در: نشست تخصصی «تحلیل‌‌های روشی در فقه ‌‌آیت‌الله شاهرودی» در جامعه آل البیت قم (دی ماه ۱۳۹۷)

متن تفصیلی در ادامه مطلب

 

مجموعه فقهی روش‌شناسی اجتهاد (روشنا)

استاد مبلغی: روش شناسی اجتهاد آیت الله خامنه ای (جلسه سوم)

نشست سوم روش‌شناسی اجتهاد آیت‌الله خامنه‌ای در کتاب غناء، ۱۱ دی‌ماه ۹۸ در محل مدرسه فقهی آل یاسین قم با حضور طلاب و فضلا برگزار شد.

فایل صوتی نشست

متن تفصیلی در ادامه مطلب
 

مجموعه فقهی روش‌شناسی اجتهاد (روشنا)

استاد مبلغی: روش‌شناسی اجتهاد آیت الله خامنه ای (جلسه دوم)

🔹در دومین نشست روش‌شناسی حضرت آیت الله خامنه‌ای بر اساس کتاب غنا، استاد مبلغی به بیان سایر مولفه‌های هفت‌گانه روش‌شناسی اجتهاد، فقه اللغه و فقه الاقوال پرداخت.

 

فایل صوتی نشست

متن تفصیلی در ادامه مطلب
 

مجموعه فقهی روش‌شناسی اجتهاد (روشنا)

استاد مبلغی؛ روش‌شناسی اجتهاد آیت الله خامنه ای (جلسه اول)


🔹در اولین نشست روش‌شناسی اجتهاد آیت الله خامنه‌ای بر اساس کتاب #غنا، استاد مبلغی به #اهمیت روش‌شناسی اجتهاد پرداخت و گفت: ما در فقه روش داریم اما روش شناسی نداریم؛ روش شناسی #فواید_بیشماری دارد و استنتاج ما را سریعتر، دقیقتر، جامع‌تر و به‌روزتر می‌کند.

 

🔹ایشان افزود: روش‌شناسی اجتهاد، مطالعات فقهی را #کن فیکون می‌کند و برای برخی که دچار تحیر در درس خارج هستند و دچار خستگی درسی شده‌اند، راه برون رفت‌شان #تمرکز_بر_روش‌شناسی است.


🔹استاد مبلغی گفت: باید روش فقیهان نیرومند مثل امام #خمینی، آیت الله #خامنه‌ای، شهید #صدر و آیت الله #خویی را بشناسیم؛ این کار، ما را جلو می‌اندازد؛ ولی اگر روش‌شناسی نداشته باشیم متوقف می‌شویم.

 

فایل صوتی نشست

 

متن تفصیلی در ادامه مطلب

 

مجموعه فقهی روش‌شناسی اجتهاد (روشنا)

از روش‌شناسی تعلیمی تا روش‌شناسی تحقیقی

🔹آثار علمی موجود پیرامون روش‌شناسی اجتهاد را می‌توان از یک منظر به دو گونه تقسیم کرد: روش‌شناسی تعلیمی (آموزشی) و روش‌شناسی تحقیقی (پژوهشی).

 

🔹روش‌شناسی تعلیمی (آموزشی)، با هدف آموزش روش استنباط فقهی به عموم طلاب انجام می‌شود. این روش‌شناسی گاه به روش‌های مشترک بین مجتهدان توجه دارد (توصیفی عام) و نیز در برخی موارد تکنیک‌های خرده فرایندها مانند روش دقیق گردآوری اقوال (مثل اینکه برای به دست آوردن اقوال، کدام کتب اهل سنت و شیعه را باید جستجو کرد؟ و چگونه گزارش کرد؟) را نیز در بر می‌گیرد.

 

🔹روش‌شناسی تحقیقی (پژوهشی) با هدف درک روش خاص اجتهاد بزرگان قم و نجف و مقایسه آنها با یکدیگر انجام می‌گیرد؛ مانند بررسی روش اجتهاد امام خمینی و  آیت الله خویی (توصیفی خاص).
همچنین آثاری نیز که رویکرد تجویزی دارند و ایده‌های جدیدی را برای چگونگی اجتهاد ارائه می‌دهند،‌ در این دسته جای می‌گیرند، مانند تاکید برخی  اساتید برای استفاده از مقاصد یقینی شریعت در موضوعات نوپیدا (تجویزی).

 

🔹از نمونه آثار روش‌شناسی تعلیمی می‌توان به این موارد اشاره کرد:
کتاب درس خارج و گام‌های اجتهاد استاد مبلغی، الگوریتم اجتهاد استاد واسطی، روش حل مسئله فقهی استاد درایتی، الگوریتم اجتهاد استاد جلالی و روش‌شناسی کاربردی استاد سیدمحمدرضا واعظی.

 

🔹از نمونه آثار روش‌شناسی تحقیقی نیز می‌توان به کتاب‌ مکتب فقهی امام خمینی (سعید ضیایی‌فر) و کتاب درآمدی بر مکتب فقهی قم و نجف (حسین ایزدی) اشاره کرد.

 

 

مجموعه فقهی روش‌شناسی اجتهاد (روشنا)

مقایسه دو مکتب بنیادین در روش اجتهاد

مقایسه دو مکتب

اختصاصی روشنا

 

مجموعه فقهی روش‌شناسی اجتهاد (روشنا)

استاد کعبی: روش‌شناسیِ اجتهاد آیت‌الله خامنه‌ای در کتاب «ثلاث رسائل فی الجهاد»

گاهی پرسشی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه «بین روش‌های دو مکتب فقهیِ قم و نجف، رهبر معظّم انقلاب بیشتر متأثّر از کدام مکتب است؟» البته به‌عقیده‌ بنده، این نوع تفکیک میان دو مکتب فقهی چندان صحیح نیست؛ لیکن اگر آن دیدگاه مشهور را بپذیریم که ویژگی ممتاز مکتب قم را «بیان و نقد اقوال گوناگون مسئله و تتبّع تاریخیِ مسئله‌ی فقهی» گفته‌اند، ایشان به این نکته بسیار مقیّد و پایبند هستند.

 

بیان شده در: نشست تخصّصی روش‌شناسیِ اجتهادی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در کتاب «ثلاث رسائل فی الجهاد» (آذر ۱۳۹۸)

متن تفصیلی در ادامه مطلب

 

مجموعه فقهی روش‌شناسی اجتهاد (روشنا)